'Beveiligers pakken tijdens een kroeg- of clubnacht vaak de drukste route door een zaal, zodat ze opgemerkt worden door zo veel mogelijk mensen. Iemand die het idee heeft gezien te worden, gedraagt zich anders', zegt Van Rompu. Haar vier sets zijn opgedeeld in kijkwerk, praatwerk, het inzetten van subtiele fysieke aanrakingen en het toepassen van gesloten geweld. 'Kijkwerk is de basis; iemand aankijken die te wild danst of even oogcontact maken met iemand die anderen lijkt te irriteren. Maar als een bezoeker escaleert is er ook meer externe druk nodig om de controle terug te krijgen.'

Dramatische handklem

'Alles wat beveiligers doen is erop gericht de sociale controle te beïnvloeden om verdere escalatie te voorkomen', zegt Van Rompu. 'Een beveiliger gaf aan een overdreven dramatische handklem toe te passen op feestjes waar bezoekers drugs gebruiken omdat dit omstanders afschrikt en te kiezen voor een subtiele handklem bij evenementen waar vooral alcohol gedronken werd, omdat het publiek zich daar eerder tegen de beveiliging richt.'

Open hand op bovenarm

Die fysieke technieken worden soms ook ingezet om een reactie uit te lokken. 'Door af en toe iemand op de schouder aan te raken om zo hun aanwezigheid te benadrukken.' Ook een hand op de bovenarm van iemand die aangesproken wordt is een bron van informatie. Van Rompu: 'Iemand die dat toelaat zonder te protesteren of daarop te reageren tolereert meer tegenspraak dan iemand die zijn arm meteen wegtrekt.'

Witte schoenen

Alle technieken zijn erop gericht het traject van aanleiding tot escalatie te doen ontsporen, onderbreken of volledig te blokkeren. Door te verrassen, af te leiden of te beperken maken beveiligers 'tegenstanders' richtingloos en krijgen ze de overhand in een situatie. 'Een beveiliger wees een feestganger die steeds driftiger tegen hem inging uit het niets op zijn nieuwe, witte schoenen. Daarmee doorbrak hij de dynamiek van het gesprek en duwde het ingezette traject van de rails.'

Klap voor je kop

Volgens Van Rompu is 'gesloten geweld' een laatste middel voor beveiligers: ingrepen die de bewegingsvrijheid beperken en een staat van fysieke verwarring opleggen. Denk aan een hand- of armklem. 'Hierbij wordt de pijnprikkel zo hoog dat alle energie en aandacht naar het eigen lichaam gaan in plaats van naar de omgeving.' Ook de omstreden nekklem komt bij hoge uitzondering voor. 'Mits goed aangeleerd, is het toepassen van gesloten geweld een effectieve manier om de controle terug te krijgen. Het gaat fout als beveiligers zelf de controle kwijtraken en richtingloos raken, omdat hun ingreep bijvoorbeeld niet het gewenste effect heeft. Dan kan het gesloten geweld omslaan in 'open geweld': een klap voor je kop.'

Geweld als effectief middel

Met haar onderzoek wil Van Rompu het gesprek over de inzet van geweld in functies waarbij werknemers blootgesteld worden aan fysieke dreigingen openbreken.  'We moeten het gesprek over geweld op een andere manier voeren. Dit onderzoek biedt een manier om te kijken naar de effectiviteit van lichamelijke acties en geeft tegelijkertijd handvatten voor een breed scala aan beroepen waarin ze soms nodig zijn. Nu geldt dat voor beveiligers, maar ook politiemensen, ambulancepersoneel, docenten en sekswerkers krijgen op regelmatige basis te maken met geweld.'

Promotiegegevens

Phie van Rompu, 2022, Disrupting looming violence | Practices of social control by nightlife and event security. Promotoren zijn; dr. D. Weenink en prof. dr. G.M.M. Kuipers

Tijd en locatie

Woensdag 13 juli, 13.00 uur, Agnietenkapel, Amsterdam.